
Նախադասության առարկա ցույց տվող անդամի ով կամ ինչ լինելը բացահայտող լրացումը կոչվում է բացահայտիչ:
Օրինակներ`
- Ինձ անմիջապես օգնեց իմ դասընկերը`
Լևոնը:
Պեկինը
` Չինաստանի մայրաքաղաքը, շատ խիտ է բնակեցված:
Նախադասության այն անդամը, որն ունի բացահայտիչ, կոչվում է բացահայտյալ: Մեր օրինակներում դրանք նշված են շեղատառերով:
Բացահայտիչը լինում է երեք տեսակ.
- Աննան` իմ դասընկերուհին (բուն), հայտնի էր իր բացառիկ տաղանդով:
- Աննան` որպես դուստր (մասնական), շատ հոգատար է:
- Դպրոցում` երաժշտության սրահում (մասնավորող պարագայական), Աննան հիանալի ելույթ ունեցավ:
ԲՈՒՆ ԲԱՑԱՀԱՅՏԻՉ
Բուն բացահայտիչը բացահայտում է լրացյալի ով կամ ինչ լինելը և պահանջում է նույն հարցը, օրինակ`
Նրա որդին (ո՞վ)` Կարենը, քաղաքում հայտնի իրավաբան էր:
Բացահայտիչը նախադասության ցանկացած անդամի` ենթակայի, խնդրի, հատկացուցչի և այլնի լրացում կարող է լինել:
- Մեր դիմաց կանգնածը պարոն Արամյանն էր` տանտիրոջ որդին: (ստորոգելիի բացահայտիչ)
Բուն բացահայտիչն իր հերթին կարող է ունենալ բացահայտիչ, ուստի և այդ պատճառով ինքն էլ դիտվի բացահայտյալ: Օրինակ`
- Նա` Թումանյանը` մեծ գրողը, ապրում էր արարելով:
Երբեմն որպես բացահայտյալ հանդես է գալիս որևէ ընդհանրական բառ, որը բացահայտվում է մի քանի բացահայտիչով: Օրինակ`
- Ծերուկն իր կյանքում տեսել էր ամեն ինչ` երջանկություն, հաջողություն, հիասթափություն, ընկճվածություն:
- Մենք` ես, հայրս, մայրս և եղբայրս, հասանք պայմանավորված վայրը:
Բուն բացահայտիչը հաճախ ընկնում է ոչ թե բացահայտյալից, այլ օժանդակ բայից կամ հանգույցից հետո: Օրինակ`
- Նա շիկահեր, կապուտաչյա մանչուկ էր` առաջնորդի մինուճար որդին:
Բուն բացահայտիչն ու բացահայտյալը համաձայնեցվում են դեմքով, թվով, հոլովով: Դեմքի համաձայնությունն արտահայտվում է դիմորոշ հոդով:
- Ես` այս լեռների տիրակալս, թույլ չեմ տա ձեզ ներխուժել իմ տարածք:
- Քեզնից` ընտանիքի ավագ որդուցդ, խուսափում են անգամ հարազատներդ:
ԲԱՑԱՀԱՅՏՉԻ ԿԵՏԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆԸ
Բացահայտիչը բացահայտյալից տրոհվում է բութով, նախադասության մնացած մասից` ստորակետով:
Բացահայտչից հետո չի դրվում ստորակետ մի քանի դեպքում:
- Եթե բացահայտիչը դրված է սեռական հոլովով:
- Տիգրան Մեծի` հայոց արքայի զորքը երկար տարիներ անպարտ էր:
- Եթե բացահայտչին հաջորդում է կապ:
- Ճամփորդի` ալեհեր կնոջ առաջ բացել էին տան դռները:
- Եթե բացահայտչից հետո դրվում է եմ, ես, է … օժանդակ բայը կամ հանգույցը:
- Լուիզան` նրա աղջիկն էր ամեն ինչ կազմակերպում:
- Եթե բացահայտչից հետո ընկնում է էլ շաղկապը:
- Անին` դասընկերուհիս էլ որոշեց գալ մեզ հետ Արատես:
Բացահայտիչները, իրենց հերթին, կարող են երբեմն ունենալ հետադաս որոշիչ լրացում:
- Դա հանգուցյալի երկրորդ որդին էր` Միքայելը` քսանութ տարեկան մի երիտասարդ` նուրբ կազմվածքով, ածխի պես սև մազերով, նորաձև ընչացքով:
Չպետք է շփոթել բացահայտիչը բազմակի անդամների հետ, մանավանդ այն դեպքում, երբ բազմակի անդամները կրկնվում են նույն բառով` արտահայտելով ոճական սաստկացում:
- Եվ հանկարծ լսեց նա մի երգ, մի հիասչքանչ ու թախծոտ երգ (բազմակի անդամներ):